PM-KUSUM
PM-KUSUM : "प्रधानमंत्री किसान ऊर्जा सुरक्षा एवम उत्थान महाअभियान" योजने अंतर्गत केंद्र सरकार शेतकऱ्यांना सौर ऊर्जेचा वापर करून कमी खर्चात चांगले पीक घेता यावे, सौर म्हणून कृषी पंप बसवण्याची सुविधा पुरविण्यात येते.
पीएम-कुसुम योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतीवर सौर पॅनल बसवण्यासाठी तसेच शेतकऱ्यांना दिवसा सिंचन करता यावे, शेतीला पाणी देता यावे, यासाठी केंद्र व राज्य सरकारकडून आर्थिक मदत मिळते. कुसुम सोलर योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना खुल्या गटासाठी ९०% आणि अनुसूचित जमाती व अनुसूचित जातीसाठी ९५% अनुदान दिले जाते.
प्रधानमंत्री किसान ऊर्जा सुरक्षा एवम उत्थान महाअभियान योजना मार्च २०१९ रोजी भारत सरकारने शेतकऱ्यांच्या उत्पन्न वाढीसाठी आणि सिंचनासाठी सोयी उपलब्ध करून देण्यासाठी व कृषी क्षेत्राचे डिजिलीकरण मुक्त करण्यासाठी सुरू केली. pm-kusum योजना मार्च २०२९ मध्ये मंजूर करण्यात आले.
देशभरात सौर कृषी पंप, इतर नवीन ऊर्जा प्रकल्प उभारण्यासाठी नवीन व नवीकरणीय ऊर्जा मंत्रालय, भारत सरकारकडून जुलै २०२९ मध्ये मार्गदर्शक तत्वे तयार केली. योजना ही तीन घटकात विभागणी असून घटक - अ, घटक - ब, घटक - क याप्रमाणे राबविण्यात येणार आहेत.
● जमिनीचा निकष :- प्रधानमंत्री किसान ऊर्जा सुरक्षा एवम उत्थान महाअभिमान योजनेअंतर्गत लाभार्थ्यांना योजनेचा लाभ घेण्यासाठी जमिनीचा निकष ठरविण्यात आले आहेत.
१. शून्य हेक्टर - एक हेक्टर (० - १) जमीन धारक असतील त्यांना ३ एचपी सौर कृषी पंप योजनेचा लाभ मिळेल.
२. एक हेक्टर - दोन हेक्टर (१ - २) जमीन धारकास ५ एचपी सौर कृषी पंप योजनेचा लाभ मिळेल.
३. दोन हेक्टर (२.००) पेक्षा जास्त जमीन धारकास ७.५ एचपी सौर कृषी पंप योजनेचा लाभ मिळेल.
● पात्रता :- पीएम-कुसुम योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना सौर कृषी पंप योजनेचा लाभ घेण्याकरिता खालील पात्रता धारण करणारे असावेत.
१. पारंपारिक वीज जोडणी उपलब्ध नसणारे शेतकरी प्रधानमंत्री किसान ऊर्जा सुरक्षा एवम उत्थान महाअभियान योजनेस तसेच वनपट्टेधारक शेतकरी पात्र ठरणार आहे.
२. शेततळे, विहीर, कूपनलिका, नदी, नाले, कालवा, तलाव यांसारखे शाश्वत पाण्याचे स्त्रोत उपलब्ध असणारे शेतकरी.
३. "अटल सौर कृषी पंप" आणि "मुख्यमंत्री सौर कृषी पंप" योजनेअंतर्गत लाभ न घेतलेले शेतकरी पीएम कुसुम सौर कृषी पंप योजनेस पात्र असणार आहेत.
● लाभार्थी हिस्सा :- प्रधानमंत्री किसान ऊर्जा सुरक्षा एवम उत्थान महाअभियान योजना अंतर्गत शेतकऱ्यांना अनुदान देण्यात येत असले तरी, खुला प्रवर्ग १०% व मागास प्रवर्ग ०५% लाभार्थी हिस्सा म्हणून भरणा करावे लागणार आहेत.
१. अनुसूचित जमाती व अनुसूचित जाती प्रवर्गासाठी पीएम कुसुम सौर कृषी पंप ३ एचपी लाभार्थी हिस्सा (जीएसटी सहित) रुपये १०२७९/- मात्र आणि खुल्या प्रवर्गासाठी (जीएसटी सहित) रुपये १७०००/- मात्र.
२. अनुसूचित जमाती व अनुसूचित जाती प्रवर्गासाठी पीएम कुसुम सौर कृषी पंप ५ एचपी लाभार्थी हिस्सा (जीएसटी सहित) रुपये १५०८६/- मात्र आणि खुल्या प्रवर्गासाठी (जीएसटी सहित) रुपये १७०००/- मात्र.
३. अनुसूचित जमाती व अनुसूचित जाती प्रवर्गासाठी पीएम-कुसुम सौर कृषी पंप ७.५ एचपी लाभार्थी हिस्सा (सीएसटी सहित) रुपये २०३७८/- मात्र आणि खुल्या प्रवर्गासाठी (जीएसटी सहित) रुपये २६०००/- मात्र.
● अनुदान :- प्रधानमंत्री किसान ऊर्जा सुरक्षा एवम उत्थान महाअभियान सौर कृषी पंप योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना केंद्र सरकार व राज्य सरकारकडून आर्थिक अनुदान दिले जाते. अनुसूचित जमाती व अनुसूचित जाती प्रवर्गासाठी एकूण ९५% अनुदान देण्यात येते. तर खुल्या प्रवर्गासाठी एकूण ९०% अनुदान देण्याची तरतूद करण्यात आली आहे.
● आवश्यक कागदपत्रे :- प्रधानमंत्री किसान ऊर्जा सुरक्षा एवम उत्थान महाअभिमान "Pradhanmantri Kisan Urja Surksha Evam Utthana Maha Abhiyan" अंतर्गत लाभ घेण्यासाठी अर्ज सादर करताना लाभार्थी शेतकऱ्यांना खालील कागदपत्रे अपलोड करणे बंधनकारक आहे.
१. आधार कार्ड (Aadhar Card)
२. बँक पासबुक किंवा बँक व्यवहार विवरणपत्र किंवा कॅन्सल चेक (Bank Passbook)
३. जात प्रमाणपत्र (राखीव प्रवर्ग) Cost Certificate)
४. सातबारा किंवा वनपट्टा (Satbara OR Vanpatta)
५. पासपोर्ट फोटो (Passport Photo)
६. ना हरकत प्रमाणपत्र (जमीन सामाईक असल्यास) (Non Objection Certificate - NOC)
७. जलस्रोत उपलब्ध असल्याचा दाखला (Water Resources Available Certificate)
८. चतुर्थसीमा नकाशा (Map Area)
● टीप :- पीएम-कुसुम सौर कृषी पंप योजना अंतर्गत अर्ज प्रक्रिया, निवड प्रक्रिया, अनुदान, लाभार्थी हिस्सा, कागदपत्रे, सोलर पॅनलची किंमत इतर उल्लेख नसलेल्या घटकात कालांतराने बदल शक्य. PM Kusum